NGHIÊN CỨU XU HƯỚNG SỬ DỤNG MA TÚY BẤT HỢP PHÁP TẠI VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2018–2023
Trường Đại học Dược Hà Nội trân trọng thông báo: công trình nghiên cứu với tiêu đề “Significant changes in preference of illicit drug use in a population of Hanoi, Vietnam – a six-year wastewater study (2018–2023)” đã được chấp nhận đăng tải trên Tạp chí Addiction – một trong những tạp chí khoa học uy tín hàng đầu thế giới trong lĩnh vực nghiện học và các chất gây nghiện.
Đây là một thành tựu khoa học nổi bật, thể hiện sự đầu tư nghiên cứu bài bản và lâu dài, đồng thời khẳng định vị thế, uy tín cũng như năng lực nghiên cứu quốc tế của Trường Đại học Dược Hà Nội.
Công bố này là kết quả hợp tác nghiên cứu giữa các nhà khoa học đến từ nhiều đơn vị uy tín trong và ngoài nước. Trong đó, nhóm nghiên cứu đến từ Trường Đại học Dược Hà Nội gồm PGS.TS. Nguyễn Thị Kiều Anh, TS. Vũ Ngân Bình và ThS. Ngô Quang Trung; đặc biệt, TS. Vũ Ngân Bình là tác giả liên hệ của bài báo.
Hợp tác nghiên cứu liên ngành, liên quốc gia
Nghiên cứu này là kết quả của sự hợp tác chặt chẽ, lâu dài giữa các đơn vị uy tín:
- Trường Đại học Dược Hà Nội
- Viện kiểm nghiệm thuốc Trung ương
- Viện Pháp Y Quốc gia
- Đại học Queensland, Úc.
Mục tiêu & phương pháp: Bắt bệnh từ nước thải
Việt Nam, với vị trí địa lý thuận lợi giáp "Tam giác vàng", vừa là trung tâm buôn bán, vừa là thị trường tiêu thụ ma túy bất hợp pháp năng động. Tuy nhiên, việc kiểm soát và can thiệp thường gặp khó khăn do thiếu dữ liệu chính xác về loại chất gây nghiện và mô hình tiêu thụ thực tế. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm lấp đầy khoảng trống đó, bằng cách đánh giá dài hạn xu hướng sử dụng một số loại ma túy phổ biến tại Hà Nội và đặc biệt là sự thay đổi trong mô hình tiêu thụ sau khi dỡ bỏ giãn cách xã hội do đại dịch COVID-19.
Nhóm nghiên cứu đã thu thập các mẫu nước thải sinh hoạt tại sông Kim Ngưu trong suốt 6 năm (từ 2018 đến 2023). Các mẫu này sau đó được phân tích chuyên sâu bằng phương pháp sắc ký lỏng ghép khối phổ tử ngoại LC-MS/MS để phát hiện và định lượng chính xác các dược chất cùng chất chuyển hóa của ma túy trong nước thải. Từ đó, áp dụng phương pháp ước lượng để tính toán lượng tiêu thụ trung bình trong cộng đồng.
Kết quả nổi bật: Thị trường ma túy thay đổi nhanh chóng
Những phát hiện chính từ nghiên cứu đã vẽ nên bức tranh rõ nét về sự thay đổi đáng kể trên thị trường ma túy tại Hà Nội:
Sự trỗi dậy của ma túy tổng hợp: Methamphetamin (ma túy đá) đã vượt qua heroin để trở thành chất có mức sử dụng bình quân đầu người cao nhất từ 2018-2020.
"Ông vua" mới mang tên Ketamin: Đến cuối năm 2022, ketamin bất ngờ vượt qua methamphetamin, trở thành loại ma túy có mức tiêu thụ cao nhất.
Xu hướng tiêu thụ:
- Từ 2018-2023, lượng tiêu thụ methamphetamin giảm mạnh từ 359,2 xuống còn 125,6 mg/ngày/1000 người. Ngược lại, ketamin tăng vọt từ 149,7 lên 465,9 mg/ngày/1000 người.
- Các chất khác như cocain và heroin duy trì ở mức thấp, trong khi MDMA (thuốc lắc) ổn định qua các năm.
Tác động của hậu COVID-19: Sau giai đoạn nới lỏng hạn chế COVID-19, chỉ có cocain và codein ghi nhận mức giảm đáng kể, cho thấy đại dịch đã tác động đa chiều đến thị trường ma túy Việt Nam.
Ý nghĩa và triển vọng: Mở ra hướng đi mới trong kiểm soát ma túy
Đây là nghiên cứu dài hạn đầu tiên đánh giá xu hướng sử dụng ma túy trong cộng đồng tại Việt Nam. Kết quả nghiên cứu không chỉ khẳng định thị trường ma túy bất hợp pháp tại Việt Nam đang chuyển dịch mạnh mẽ sang ma túy tổng hợp, mà còn minh chứng tính khả thi và giá trị kinh tế - xã hội cao của việc ứng dụng phương pháp phân tích nước thải.
Việc công bố trên tạp chí Addiction không chỉ khẳng định chất lượng khoa học của công trình nghiên cứu, mà còn mở ra triển vọng ứng dụng rộng rãi phương pháp giám sát nước thải trong các nghiên cứu kiểm soát ma túy cũng như mở rộng nghiên cứu các chất khác cung cấp những thông tin mới mà các nghiên cứu khảo sát xã hội truyền thống khó có thể nắm bắt được.
Nghiên cứu này đã góp phần cung cấp bằng chứng khoa học quan trọng, giúp các nhà hoạch định chính sách có cái nhìn tổng thể và kịp thời về tình hình sử dụng ma túy, từ đó đưa ra các chính sách và biện pháp can thiệp hiệu quả hơn để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Hình 1. Xu hướng sử dụng các loại ma túy bất hợp pháp trong cộng đồng tại Việt Nam (2018-2023)
Bài báo được đăng trên tạp chí Addiction theo đường link: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/add.70147
10-12-2025
